فرستنده های مخابراتی، سیستم های رادار و فرستنده های رادیویی و تلویزیونی كه با فركانس بالا نوسان دارند، میدانهای الكترو مغناطیسی شدیدی تولید می كنند كه در فاصله فركانسهای ۱MHz تا ۱Ghz قرار دارند. انرژی الكترو مغناطیسی توسط بدن جذب می شود و به انرژی حرارتی تبدیل می گردد كه اگر میزان جذب انرژی از حدود 4وات بر متر مربع، بیشتر شود، دمای بدن را به اندازه 1 تا 2 درجه سانتی گراد افزایش می دهد. لذا از این امواج در فركانسهای نزدیك به ۲۷MHz و MHz ۲۵۰ برای مقاصد درمانی استفاده می شود.

فركانسهای Extra LowFrequency در حدود 50 تا 80 هرتز، خطرناك ترین فركانس ها برای بدن می باشند. در این فركانسها جریان بسیار كوچك باعث آثار بیولوژیك قابل توجهی می شوند. به عنوان مثال عبور جریان MA23 در فركانس های حدود 50 تا 60 هرتز منجر به شوك دردناك و مشكلات شدید قلبی و تنفسی می شود؛ در حالی كه اثری مشابه در فركانس های Khz 100 با جریانی حدود MA 20 ایجاد میشود.

از سوی دیگر سلاح ها و دستگاه هایی جهت آسیب رسانی به انسانها و وسایل الكترونیك وجود دارد نظیر E-Bomb و دستگاه هایی مخصوص كه از آنها بری ایجاد شوك، كنترل ذهن و عدم هوشیاری استفاده می شود.

مواد و روشها :

در این مطالعه با مروری بر مقالات و مجلات پزشكی و نظامی و اینترنت و با مطالعه توصیفی در زمینه امواج الكترو مغناطیسی كه به طور طبیعی در اطراف ما وجود دارد مانند امواج موبایل، رادار، مایكروویو، رادیو، تلویزیون و بررسی های انجام شده بر روی انسان هایی كه در نزدیكی (منبع تولید امواج پر قدرت الكترو مغناطیس) زندگی می كنند، به بررسی آثار ناشی از این امواج می پردازیم. از طرف دیگر، سلاح های الكترو مغناطیس كه توسط كشورهای پیشرفته جهت صدمه و آسیب رسانی به انسانها و مراكز الكتریكی و الكترونیكی از جمله بانك ها، ادارات و مراكز نظامی ساخته می شوند را مورد بررسی قرار داده و به آثار مخرب این سلاح ها می پردازیم. با این روش به این نتیجه خواهیم رسید كه همان طور كه امواج الكترو مغناطیس بسیار مفید می باشند و در زمینه ارتباطات، جهت یابی در كشتی ها و هواپیماها، مكان یابی و اطلاع رسانی قابل استفاده می باشند. می توان از آنها برای ساخت سلاح‌های بسیار مخرب نیز استفاده كرد.

کلمات کلیدی: ایمنی-الکترومغناطیس-امواج رادیویی-فرکانس-هرتز-Micriwave-E

تأثیرات حیاتی امواج الكترو مغناطیس

الف)اثرات زیان بار امواج الكترو مغناطیس شامل امواج رادار، مایكروویو و بر روی انسان

بیشترین اثرات حیاتی امواج الكترو مغناطیسی ناشی از امواج مایكروویو، سیستم های راداری، امواج رادیویی و ، بر روی نظامیان و افرادی است كه در نزدیكی این ایستگاه ها زندگی می كنند. حتی تلفن همراه كه یكی از مهم ترین منابع میدانهای الكترو مغناطیس می باشد و فركانسهای بالایی در حدود MHz900 تا بیش از Ghz1 را ارسال و دریافت می كند، باعث آثار زیانباری خواهد شد. تحقیقات انجام شده بر روی این امواج نشان داد كه اثرات این امواج بر روی تولید مثل، منجر به مشكلات ژنتیكی بعد از زایمان و به خصوص سندرم داون می شود. در تحقیقی بر روی كارگران، جوابهای مثبت و منفی ناشی از تاثیر این امواج بر زاد و ولد مشاهده شد. باید توجه داشت كه تعداد افراد مورد مطالعه بسیار كم است و همچنین شدت امواج را در این افراد، نمی توان به وضوح اندازه گیری كرد. ابتلاء به سرطان، افزایش خطر ابتلاء به لوسمی و لنفوم در بین نظامیانی كه در معرض میدانهای الكترو‌مغناطیس قرار گرفته بودند، مشاهده گردید اما شدت میدان در این تحقیق به خوبی مشخص نشده بود. در تحقیقی كه بر روی كاركنان ایستگاه های رادار و صنایع هوایی و نیروی نظامی آمریكا انجام شده بود؛ افزایش مرگ و میر در گروه مورد بررسی مشاهده نشد. افرادی كه در حال استراحت، در معرض پرتوهای الكترو مغناطیسی مربوط به سیستم های تصویری قرار گرفته اند، در صورتی كه پرتوگیری حدود 30 دقیقه و (Specific Absorbtion Rate) Sar كمتر از 4 وات بر متر مربع، باشد، منجر به افزایش دمای داخل بدن كمتر از یك درجه می شود.

در تحقیقی دیگر مشاهده گردید، زمانی كه فركانس امواج از Khz100 به Mhz10 افزایش یابد؛ آثار ناشی از میدانهای قوی از تحریك عصبی عضلانی به سمت آثار گرمایی تغییر می‌كند. در فركانس Khz100 تحریك اولیه به صورت تیك عصبی و در Mhz10 این اثر به صورت گرم شدن مغناطیسی بروز می كند. گرم شدن به میزان 1 تا 2 درجه سانتی گراد میتواند سلامتی فرد را به خطر بیندازد. طی تحقیقاتی كه بر روی حیوانات آزمایشگاهی انجام گردید، مشاهده شد رودنت هایی كه برای بیش از 25 ماه در معرض امواج مایكروویو بودند، بدخیمی‌های اضافی قابل ملاحظه ای درمقایسه با گروه كنترل داشتند؛ اگر چه انسیدانس تومورهای خوش خیم بین گروه ها تفاوت نمی كرد. برخی از محققین پیشنهاد می كنند، در معرض تابش قرار دادن رودنت ها، SAR حدود، 1w/m2 ممكن است باعث شكستهای استاندارد در DNA بافت ها و بافت مغزی گردد. اگر چه ایراداتی به روش های مورد استفاده در این مطالعه وارد است. اگر بافتهای حساسی مانند چشم یا تخمدانها در معرض تابش شدید الكترو مغناطیس قرار بگیرند، ممكن است ضایعات مشخصی در این بافت ها ایجاد شود. پرتوگیری مایكروویو با بازده زمانی حدود 2 تا 3 ساعت و با SAR حدود 100تا140 وات بر متر مربع باعث افزایش دمای لنزی حدود 43-41 درجه میشود. در این حالت در چشم خرگوش كاتاراكت ایجاد میشود، در حالی كه در چشم میمون ها با تابش الكترو مغناطیس با همین شدت و یا بالاتر كاتاراكت مشاهده نشد. در تحقیقی دیگر مشخص شد؛ تابش امواج مایكروویو با شدت زیاد منجر به افزایش رشد سلولهای ساركومای ریه در موش می شود. همچنین مشاهده گردید كه اگر موشهای هوشیار در معرض میدان مایكروویو قرار گیرند قطع رفلكس ترس و فرار و بی حركتی در آنها ایجاد می شود

ب)سلاح های الكترو مغناطیس و تأثیر زیان بار آنها بر انسان

(E-Bomb یا بمب الكترو مغناطیسی):

E-Bomb یا بمب الكترو مغناطیسی در واقع چیزی نیست جز یك شارژ مغناطیسی فوق العاده نیرومند كه با گسیل امواج پر قدرت (سوپر فركانس) با طول موج بالاتر از ده گیگا هرتز موسوم به امواج مایكروویو پر قدرت (High PowerMicrowave) می تواند هر گونه دستگاه الكترونیكی یا الكتریكی محدوده عمل خود را در یك باند فوق گسترده (Ultra WideBand) UWB فلج نماید. E-Bomb در واقع، سلاح تازه ای است كه ساخت آن بسیار ساده و تاثیر آن كاملاً گسترده است و نگرانی هایی را برای دانشمندان و دولتمردان به وجود آورده است. به نوشته هفته نامه علمی NewScience این سلاح مؤثر «بمب الكترو مغناطیس» نام دارد كه اساس و عصاره آنها چیزی نیست جز یك پرتو شدید و آنی از موج های رادیویی یا مایكروویوی كه قادر است همه مدارهای الكتریكی را كه در سر راهش قرار گیرد، نابود سازد. در دورانی كه بافت و ساخت جوامع تا حدود بسیار زیادی به دستاوردهای علمی از نوع الكترونیكی وابسته است و همه امور؛ از بیمارستانها، شبكه های مخابراتی، رایانه ها، بانكها، مؤسسات بزرگ مالی یا نظامی تا دستگاه های مراقبت، نحوه كار ماشین ها و ادوات صنعتی همگی متكی به ساختارهای الكترونیك هستند، كاربرد بمب های الكترومغناطیس می تواند سبب فلج شدن روند زندگی در مناطق مسكونی بزرگ شود. به اعتقاد برخی كارشناسان به نظر می رسد كشورهای پیشرفته پیشاپیش چنین سلاحی را تكمیل كرده اند و برخی بر این باورند كه در جریان جنگ علیه صربستان از این قبیل بمب ها برای تخریب دستگاه های رادار صرب ها بهره گرفته شد. انفجار یك میدان الكترو مغناطیسی بسیار نیرومند می تواند در كسری از ثانیه آنچنان قدرت الكتریكی را در كلیه مواد هادی پیرامون خود القاء نماید كه به راحتی تمام آنها را مختل نموده و از كار بیندازد؛ هر چند این میدان مغناطیسی بر روی جسم انسان به عنوان یك هادی الكتریكی نیز مؤثر می باشد، ولی این تاثیر بسیار محدود ومنطقی بوده و بدن جز در موارد خاص قدرت مقاومت در برابر آن را دارد. در جنگ افزارهای نسل الكترونیك، استفاده از سلاح مغناطیسی و امواج الكترو مغناطیسی جایگاه ویژه ای داشته و مورد توجه سازندگان این قبیل سلاح ها بوده است. مناسب ترین امواج الكترو مغناطیس برای ساخت بمب های الكترو مغناطیس، امواج با فركانس حدود گیگا هرتز است. این نوع امواج قادرند به درون دستگاه های الكتریك نفوذ كنند و آنها را از كار بیندازند. اگر هواپیما یا موشك از درون این مولدهای الكترو مغناطیس عبور كند، بلافاصله نابود خواهد شد.در سالهای 1960 الی 1965 دولت آمریكا متوجه بروز علایم و بیماری های غیر طبیعی در اعضای سفارت خود در مسكو شد كه به صورت بی حالی، تحریك پذیری، خستگی مفرط بروز می كرد. بعد از بررسی به ارسال امواج با فركانس بالا پی برده شد. این امواج در دراز مدت سبب كاتاراكت، تغییرات خونی، بدخیمی، اختلال دایم سیستم مغزی می شود. انسان در فضای مملو از امواج الكترو مغناطیس غوطه ور است. میدانهای مغناطیسی با فركانس بالا آثار گرمایی و با فركانس پایین آثار تحریكات عصبی دارند. فرستنده های مخابراتی، رادیو تلویزیونی و رادرها میدانهای مغناطیسی شدیدی تولید میكند. در فركانس های زیر KHZ100 به صورت تیك های عصبی و در MHZ10 به صورت 1 تا 2 درجه گرم شدن بدن می باشد و اگر در معرض میدان های شدید تر باشد یك سطح زیان بار گرمای بافتی ایجاد میكند. انرژی حاصله از امواج الكترو مغناطیس می تواند كلیه سیستم های الكترونیكی، رادارها و تجهیزات ارتباطی را از كار بیندازد. هدف بمب های الكترو مغناطیسی شامل اختلال در سیستم های درو‌برد، نیروگاه ها ، سیستم های ارتباطی بانكها، سیستم های حمل و نقل و رسانه های ارتباطی جمعی است. اتفاقات و رخدادهای ناشی از انفجارات این بمب ها شدیداً وابسته به طول موج انفجار است. بمب های الكترو مغناطیسی از گروه سلاح های انهدام كننده الكترونیكی هستند و در اهدافی با طیف گسترده و در ظرفیتهای استراتژیك مورد استفاده می باشند.

امواج مایكروویو سبب علایم متعددی نظیر سردرد، سرگیجه، سقط های خود بخودی، اختلالات قاعدگی، حملات ناگهانی فلج، ناتوانی در تكلم و بروز سرطان در سالهای بعدی می‌شود. امواج ناشی ازبمب های الكترو مغناطیسی بر پایه ایجاد دستگاه های استوار است كه بدون نیاز به انفجار هسته ای توانایی ایجاد پالس های الكترو مغناطیس را داشته باشد.

این امواج به دو دسته تقسیم می شود ؛یكی Extra high frequency كه مورد استفاده در سلاح های الكترو مغناطیسی قرار می‌گیرد. این امواج سبب تغییرات رفتاری و شناختی می شود و از آن برای سلاح های كنترل ذهن استفاده می شود.

High PowerMicriwave دسته دیگری از این امواج است كه فركانس بین 1200 مگاهرتز تا 35 گیگاهرتز دارد

Extra Low Frequencyایجاد تغییرات الكتریكی در برخی از نواحی مغزی و در نتیجه ایجاد تهوع، حملات پانیك، عدم هوشیاری و افسردگی می كند. استفاده از امواج الكترو مغناطیسی برای اولین بار در طی سال های 1960 الی 1965 در سفارت آمریكا در مسكو كشف شد؛ به گونه ای كه دولت آمریكا متوجه بروز بیماری نامعلوم در بین اعضاء خود شد و حتی مرگ سفیر در آن زمان مشكوك قلمداد گردید. در 1967 وزیر خارجه آمریكا مدعی شد كه اتحاد جماهیر شوروی امواج با فركانس بالا به سفارت آمریكا در مسكو متمركز نموده كه موجب اثرات فیزیولوژیك در كارمندان این سفارت شده است. روسها انتظار داشتند كه این امواج موجب تحریك پذیری، بی حالی و خستگی فرد به صورت موقتی بشود ولی بعدها معلوم شد كه این اثرات موقتی نبوده و باعث كاتاراكت، تغییرات خونی، بدخیمی، اختلال گردش خون و اختلال دایم CNS شده است. در حادثه ای دیگر ایجاد پروژه پاندورا نهایتاً منجر به استفاده از امواج پر قدرت ماكروویو (HPM) در مركز لوس آنجلس شد. در سال 1985 الی 1986 مشخص گردید كه این امواج می توانند سبب سردرد، سرگیجه، سقط های خود بخودی، اختلالات قاعدگی، حملات ناگهانی فلج و ناتوانی در تكلم شوند. تظاهرات زنان طرفدار صلح علیه استقرار موشكهای كروز در انگلستان در ارتباط با همین موضوع بود. مقامات رسمی آمریكا مكرراً وجود سلاح های الكترو مغناطیسی را انكار می نمایند و می گویند در حد تحقیقات است. در سال 1979 روس ها از سلاح های جدید كشتار جمعی به سازمان ملل ارائه كرده و خواستار توقف تولید آن شدند كه عبارتند از :

1-سلاح های رادیولوژیك كه از موارد رادیو اكتیو است و مشابه انفجار اتمی است.

2-سلاح های تشعشعی آكوستیك مادون صوت

3-سلاح های اشعه ذره ای موثر بر اهداف بیولوژیك

4-سلاح های الكترو مغناطیسی

انسان در فضای مملو از امواج الكترو مغناطیسی غوطه ور است. میدانهای مغناطیسی آثار گرمایی تا آثار تحریكات عصبی را می توانند به وجود آوردند. فرستنده های مخابراتی، رادیو تلویزیونی و رادارهامیدانهای مغناطیسی شدیدی تولید می كنند كه علایم آن بین KHz 100 تا MHz 10 ظاهر می شود. انرژی حاصله از امواج EMP می‌تواند كلیه سیستم های الكترونیكی رادارها و تجهیزات ارتباطی را به طور موقت یا دایم از كار بیندازد. EMP از گروه سلاح های انهدام كننده الكترونیكی هستند و در اهدافی باطیف گسترده و در ظرفیت های استراتژیك استفاده می شوند. اتفاقات و رخدادهای EMP شدیداً وابسته به طول موج است كه عبارتند از:

الف) انفجارات با طول موج كوتاه (كمتر از 400 متر است)

الكترونهای موجود در انفجارهای كوتاه با سرعت خیلی بیشتر از اتم های یونیزه خارج و بسیار سبك می شوند و به اطراف پخش میگردند؛ سطح زمین به صورت رسانا عمل می كند. امواج یونیزه تا شعاع KM40 قدرت تخریب دارند. البته تخریب شدید فقط در مجاورت مركز انفجار صورت می گیرد.

ب)انفجارات با طول بلند (بیشتر از 000/30 متر)

این انفجارات پالس های الكترو مغناطیسی تولید می كنند كه بسیار مخرب و ویرانگر هستند و منطقه وسیع یونیزه شده تشكیل می دهند كه می تواند 2500 كیلومتر به صورت افقی و 50 كیلومتر به صورت عمودی باز و منبسط شود. میدان مغناطیسی زمین سبب جابجایی الكترون ها شده كه پالس الكترو مغناطیسی قوی ایجاد می كند. انتقال امواج یونیزه از مركز انفجار به شعاع KM40 صورت می گیرد. در نتیجه توانایی جلوگیری از ارسال سیگنال رادیویی و راداری را دارد و فركانسهای رادیویی در مسافتی بیش از چند هزار كیلومتر به مدت چندین دقیقه قطع می‌شود.

امتیاز بزرگ بمب های الكترو مغناطیس

نخست آن كه این بمب ها مستقیماً جان انسان را به خطر نمی اندازند و تنها بر دستگاه های الكترونیكی تاثیر می گذارند. نكته دوم آن كه ساخت آنها بسیار ساده است. بمب های الكترو‌مغناطیسی در صورتی می توانند خسارت وارد آورند كه فركانس امواجشان با فركانس دستگاه هایی كه به آنها وارد می شوند یكسان نباشد. بنابراین برای ایجاد مصونیت در دستگاه های الكترونیكی كه در مراكز حساس كار می كنند می توان طراحی را به گونه ای انجام داد كه اولاً میان بخش های مختلف سپرهای محافظتی موجود باشد و ثانیاً در ورودی دستگاه ها صافی هایی قرار داده شود كه بتوانند علامت های مورد نیاز و امواج حاصل از انفجار را اطلاع دهند و مانع ورود این قبیل امواج شوند. بمب الكترو مغناطیسی با توجه به ساختار ساده ای كه دارد، مورد توجه روز افزون تروریستها بوده و سلاح مخرب و دست یافتنی برای آنان به حساب می آید. هر چند هنوز هیچ گونه گزارشی از استفاده تروریستی این بمب ارائه نشده است، ولی حدس زده می شود كه سلاح بالقوه و مورد توجه تروریست ها باشد. خصوصاً آنكه می توان با استفاده محدود و جهت دار به آنتن های مخصوص از آن در حمله های تروریستی به یك سازمان یا یك اتومبیل خاص بهره جست. مجله تایمز در شماره ژانویه 2003 خود به نقل از دونالد رامسفلد وزیر جنگ آمریكا اعلام نمود: در آغاز جنگ آمریكا با صدام، انفجار یك بمب 2 میلیارد واتی مغناطیسی صدام را كاملاً فلج نمود و عملاً كلیه تجهیزات الكترونیكی ارتش عراق و حتی رادیو و تلویزیون این كشور در آغاز جنگ قبل از هر تحركی به وسیله سلاح الكترونیكی فلج گردید.

دفاع در مقابل بمب های الكترو مغناطیسی

1-موثرترین دفاع آفند است یعنی به دست آوردن این نوع سلاح.

2-حفاظت از تجهیزات الكترونیكی به روش Electronic Hardening

3-پوشاندن ابزار و لوازم و چادرهای سكونت با فویل آلومینیوم كه از امواج ELF محافظت میكند. برای EHF موضوع پیچیده تر است.

نتیجه گیری

در حیوانات آزمایشگاهی و موشها به علت این كه اثرات امواج الكترو مغناطیس قابل تشخیص است، میتوان به اثرات زیانبار این امواج در طولانی مدت و با شدت بالا بر روی نسوج حساس به خصوص چشم ها، تخمدانها و سلولهای خونی به صورت كاتاراكت و تغییرات سلولی در تخمدانها و بافت خون ساز پی ببریم. ولی در مورد افرادی كه در نزدیكی برق زندگی می كنند و نظامیانی كه بار رادارها و امواج سرو كار دارند با توجه به این كه تعداد آزمایش شوندگان زیاد نبود، شدت تاثیر امواج بر بافتهای انسان را نتوانستیم به سهولت حیوانات آزمایشگاهی مشاهده كنیم. تحقیقات انجام شده نشان دهنده این مسئله است كه این امواج تاثیر قابل ملاحظه ای بر روی انسانها نداشته است. انفجار سلاح های الكترو مغناطیس باعث تغییرات رفتاری و شناختی و كنترل ذهن در افراد شده و از طرف دیگر كلیه نیروگاه ها، سیستم های بانكی، حمل و نقل و ارتباطی را به سرعت در كسری از ثانیه از كار می اندازد و عملاً درمنطقه انفجار بمب، تجهیزات الكتریكی و الكترونیكی را به حالت فلج در می آورد. این سلاح ها به عنوان برگ برنده ای در دست كشور دارنده سلاح برای پیروزی محسوب می شود. بخشهای CCU، اتاق عمل، دیالیز،ICU و مخابرات بیمارستان از دستگاه های الكتریكی و الكترونیكی جهت درمان بیماران و ارتباطات استفاده می كنند كه در زمان انفجار بمب الكترو مغناطیسی كلیه این دستگاه ها از كار می افتند و این به معنی فاجعه برای كلیه بیماران بدحال موجود در بیمارستان می باشد؛ لذا ما نباید صرفاً ذهنمان معطوف به تجهیزات نظامی و جنگی بشود و می بایست كلیه تجهیزات الكترونیكی و الكتریكی مراكز درمانی را نیز در نظر بگیریم. به این منظور باید از متخصصین جنگ های الكترونیك جهت حفاظت دستگاه های الكتریكی و الكترونیكی پیشرفته كه جهت بیماران بدحال به كار برده می شود، استفاده كنیم و كلیه نكات ایمنی را در بیمارستانهای مجهز به كار بندیم. این تحقیق راهی را برای پژوهشگران برای تحقیق روی نیروهای نظامی باز می‌كند. نیروهای نظامی به ویژه پرسنل كادر مخابرات در مجاورت دستگاه های مخابراتی به مدت طولانی فعالیت می كنند و شاید از ابتدای استخدام تا زمان بازنشستگی به مدت سی سال با امواج الكترو مغناطیسی در ارتباط مستقیم باشند. در انتها نكته ای كه می بایست بر روی آن تاكید كرد مطالعات گسترده و نمونه گیری زیاد در زمان طولانی بر روی افراد نظامی و غیر نظامی می باشد به دلیل اینكه افراد ارتباط مستقیم با امواج الكترو مغناطیسی دارند.