حوادث ناشی از كار
مقدمه :
حادثه ممكن است به نتایج مختلفی منجر شود از قبیل صدمه، قطع عضو، نقص عضو،معلولیت، ناراحتی‌های روانی و مرگ هر یك از این نتایج یا جمع آنها ممكن است در اثر حادثه پدید آید، قسمتی از كارخانه‌ها یا وسایل، ماشین یا ابزار ممكن است در نتیجه حادثه صدمه ببیند و منجر به برهم خوردن نظم و اختلال در تولید شود. حتی اگر به آسیب بدنی منجر نگردد.
هر حادثه منجر به آسیب بدنی به همراه خود مقداری ناراحتی‌های روانی و تنش برای كارگران آسیب‌دیده و خانواده وی به همراه دارد و وقتی حادثه به معلولیت همیشگی منجر گردد، عوارض آن فاجعه آمیز بوده و مهارت فرد آسیب‌دیده، ظرفیت كسب درآمد وی و در بعضی موارد امكان لذت از زندگی در فرد معلول مورد تهدید قرار می‌گیرد. باید توجه داشت كه میان وقوع حادثه و آسیب تمایز قابل ملاحظه‌ای وجود دارد. یك حادثه ممكن است عواقب مختلف داشته باشد و به آسیب‌های گوناگونی منجر شود مثلاً در نتیجه سقوط فردی از ارتفاع 2متری ممكن است فرد صدمات جدی ببیند و در مورد دیگری فرد از ارتفاع 6متری سقوط كرده و جز كمی كوفتگی آسیب دیگری نداشته باشد.
ورود یك جسم خارجی در چشم ممكن است به جز اندكی آبریزش و نارحتی نتیجه دیگری نداشته باشد و در مورد دیگر منجر به از دست دادن بینایی شود و یا عدم وجود حفاظ در یك ماشین پرس ممكن است موجب از دست رفتن انگشت یا قطع دست و حتی منجر به مرگ شود.
در نتیجه كار در كارخانه‌های بزرگ و كوچك حوادث مختلفی به وقوع می‌پیوندد كه نوع حادثه آنها بستگی به حرفه، نوع صنعت و غیره دارد. مثلاً آمار حوادث سال 1968در انگلستان نشان می‌دهد كه 5/29 درصد از حوادث در اثر جابجا كردن اشیاء صورت پذیرفته است. (مثلاً افتادن شیء روی دست و پا، ناراحتی كمتر در اثر بلند كردن اشیاء سنگین و غیره) 6/16 درصد در اثر افتادن و سقوط فرد. حوادث ماشینی 15 درصد، برخورد با اشیا 4/9 درصد،حمل و نقل 8 درصد، برخورد اشیایی كه سقوط می‌كنند 7/6 درصد، ابزار دستی 3/7 درصد و دیگر حوادث 3/9 درصد.
این مثال نشان می‌دهد كه در كشور انگلیس كه مصداق بارزی از كشورهای صنعتی است، حوادث معمولی در اثر جابجا كردن اشیاء و برخورد با اشیاء و غیره اتفاق می‌افتند و حوادث ناشی از ماشین و ابزار درصد كمتری را به خود اختصاص می‌دهند.
در حالیكه در كشور ما این وضعیت متفاوت است و اكثریت حوادث ناشی از ماشین، برق زدگی،انفجار و آتش سوزی رخ می‌دهند.
تعریف ضریب تكرار حادثه :
تعداد حوادث اتفاق افتاده در مدت یك سال در یك كارگاه را به ازای یك میلیون ساعت كار ضریب تكرار حادثه می‌نامند.
تعریف ضریب شدت حادثه :
تعداد روزهای تلف شده در اثر حوادث اتفاق افتاده در طول یك سال در یك كارگاه به ازای یك میلیون ساعت كار را ضریب شدت حادثه می‌نامند.
آمار و حوادث سال 85 در یك كارخانه تولید قطعات خودرو
- تعداد كل حوادث سال 1385: 17 مورد
- بیشترین نوع حادثه: آسیب دیدگی و ضرب دیدگی
- تعداد روزهای تلف شده:
«محاسبه ضریب شدت و ضریب تكرار حادثه با توجه به آمار حوادث این كارخانه در سال 85»
ساعت كار در یك هفته: 48 ساعت
تعداد كل كارگران: 130 نفر
نمودار روند حوادث در ماه‌های سال 85
اگر تعداد تكرار حادثه در 10 ماه سال 85 را 100% در نظر بگیریم، میزان درصد تكرار حادثه در ماه مشخص می‌گردد.
اوج آمار حوادث در تیر ماه می‌باشد كه از نیمه تیر ماه با صلاحدید مدیریت محترم اقدام به برگزاری كلاس ایمنی و بهداشت صنعتی در این كارخانه شد و با آموزش و پیگیری و نظارت آمار 50% حوادث با كاهش 37 درصدی به 13% در مرداد ماه و نهایتا 0% در شهریور رسید كه بیانگر میزان تحصیل آموزش و دادن آگاهی در زمینه ایمنی و اطلاعات در زمینه حوادث و راه‌های پیش‌گیری آن می‌باشد.
از نظر ضریب شدت حادثه (میزان عمق و نوع نتیجه حادثه) روند كاملاً نزولی است. طبق نمودار، 63 درصد حوادث مربوط به فصل تابستان و فقط 12 درصد مربوط به فصل پاییز و 6 درصد مربوط به فصل زمستان می‌باشد كه نشانگر میزان تأثیر گرما و استرس ناشی از فشار گرمایی به روی كارگران است كه با تهویه مطبوع‌تر و ایجاد هوایی مطلوب می‌توان در سالهای بعد از آمار حوادث فصل تابستان كاست.
آمار حوادث در سال 1386 در همین كارخانه
- تعداد كل حوادث سال 86: 9 مورد
- بیشترین نوع حادثه: رفتن پلیسه داخل چشم
- تعدا روزهای تلف شده:
محاسبه ضریب شدت و ضریب تكرار حادثه با توجه به آمار حوادث این كارخانه در سال 1384
ساعت كار در هفته:
تعداد كل كارگران:
نمودار روند حوادث در ماه‌های سال 1386
در سال 86 نیز اگر میزان تكرار حادثه را 100 درصد در نظر بگیریم میزان درصد تكرار حادثه تعیین می‌شود.
كه اوج آمار حوادث در این هفت ماه در ماه‌های تابستان می‌باشد كه باز هم نشانگر میزان تأثیر گرما و استرس ناشی از فشار گرمایی به روی كارگران است كه از آنجا كه از سال 85 كه نسبت به تهویه و ایجاد هوای مطلوب و ایجاد به برگزاری كلاس ایمنی و بهداشت صنعتی اقداماتی صورت گرفته است آمار حوادث در سال 86 در ماه‌های تابستان با وجود گرما بسیار كاهش یافته است.
4-8-نمودار حوادث بر اساس عضو آسیب‌دیده
در سال 86 بیشترین حوادث مربوط به چشم و رفتن پلیسه به داخل آن است كه لزوم استفاده و تأكید بیشتر از استفاده عینك محافظ چشم در حین كار با دستگاه‌ها می‌باشد.
كمترین حادثه در سال 86 نیز مربوط به سر و صورت می باشد كه آن هم به علت وجود نقاط خطرساز مانند گوشه تیز و كناره‌های دستگاه‌ها می‌باشد كه با نصب نوارهای پلاستیكی نرم در كناره‌های دستگاه‌ها و همچنین آگاهی و آموزش لازم در خصوص كار با دستگاه‌ها آماراین حوادث را می‌توان به صفر رسانید.